كوردی
سورهتی طه - تعداد آیات 135
طه
( 1 )
سهرنجی سهرهتای سوورهتی (البقرة) بده.
مَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ
( 2 )
ئه ی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم ئێمه ئهو قورئانهمان دانهبهزاندووه بۆ سهر تۆ تاتووشی خهفهت و غهم و پهژاره ببیت.
إِلَّا تَذْكِرَةً لِّمَن يَخْشَىٰ
( 3 )
بهڵکو یادخهرهوهیه، بۆ ئهو کهسهی که له لێپرسینهوهی پهروهردگار دهترسێت.
تَنزِيلًا مِّمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَالسَّمَاوَاتِ الْعُلَى
( 4 )
قورئان، لهلایهن زاتێکهوه بهش بهش دابهزیووه، که زهوی دروست کردووه و ئاسمانه بڵندهکانی بهدی هێناوه.
الرَّحْمَٰنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَىٰ
( 5 )
خوای میهرهبان بهسهر تهختی فهمانڕهوایهتی خۆیهوه وهستاوه (عهرشی ئهو زاته له سهرو حهوت چین ئاسمانهوهیه و لهوێوه سهرپهرشتی ههموو به دیهێنراوهکان دهکات، سهرنجی لاپهڕه 249 ئایهتی ژماره /2 الرعد).
لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَىٰ
( 6 )
ههرچی له ئاسمانهکان و ههرچی له زهویداو ههرچی له نێوانیاندا ههیه و ههرچی له ژێر خاکدایه (ههر ههمووی) خوا خاوهنیانه.
وَإِن تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى
( 7 )
خۆ ئهگهر بهئاشکرا قسه بکهیت، ئهوه بێگومان ئهو زاته بهنهێنی و له نهێنیش پهنهانتر دهزانێت.
اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ
( 8 )
الله زاتێکه که جگه لهو خوایهکی تر نیه، ههرچی ناوه پیرۆزو سیفاته جوانهکان ههیه ههر شایستهی ئهوه.
وَهَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ مُوسَىٰ
( 9 )
ئه ی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم ئایا ههواڵی بهسهرهاتی موسات پێگهیشتووه؟!
إِذْ رَأَىٰ نَارًا فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّي آتِيكُم مِّنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى
( 10 )
کاتێک ئاگرێکی بینی (له گهڕانهوهیدا بۆ میسر، له شهوێکی ساردا، له بیابانی سینادا) بهخێزانکهی وت: ئێوه لێره بن، بهڕاستی من ئاگرێکم بهدی کردووه، (با برۆم) بهڵکو سهلکه بزوتێکتان بۆ بهێنم، یان کهسێکم دهست بکهوێت ڕێنموویم بکات.
فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِيَ يَا مُوسَىٰ
( 11 )
جا کاتێک نزیکی ئاگرهکه بۆوه، بانگی لێکرا: ئهی موسا..
إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ ۖ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
( 12 )
دڵنیابه من پهروهردگاری تۆم، کهواته پێڵاوهکانت دا بکهنه، چونکه بێگومان تۆ له دۆڵی پیرۆزی - طوی- دایت.
وَأَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِمَا يُوحَىٰ
( 13 )
منیش ههڵم بژاردوویت (بۆ ڕابهرایهتی و پێغهمبهرایهتی) جا گوێ بگره بۆ ئهو شتانهی له ڕێگهی وهحی و نیگاوه پێت ڕادهگهیهنرێت.
إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي
( 14 )
بهڕاستی ههر من (الله) م، من خوام، هیچ خوایهک نیه جگه له من، کهواته ههر من بپهرسته و نوێژهکانیشت بهچاکی ئهنجام بده، تا ههمیشه منت له یاد بێت.
إِنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ أَكَادُ أُخْفِيهَا لِتُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَىٰ
( 15 )
بێگومان ڕۆژی قیامهت بهڕێوهیه و ههر دێت، نزیکه بیشارمهوه، بۆ ئهوهی ههموو کهسێک به گوێرهی کارو کردهوه و ههوڵ و کۆششی پاداشت بدرێتهوه.
فَلَا يَصُدَّنَّكَ عَنْهَا مَن لَّا يُؤْمِنُ بِهَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَتَرْدَىٰ
( 16 )
(ئهی موسا): نهیهڵیت ئهو کهسانهی که باوهڕیان بهقیامهت نیه و شوێنی ئارهزووی خۆیان کهوتوون، (لهو ڕاستیه) وێڵت بکهن، چونکه ئهوسا تیادهچیت و زهرهر دهکهیت.
وَمَا تِلْكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَىٰ
( 17 )
(ئینجا خوای گهوره پرسی) ئهی موسا: ئهی ئهوه چیه، بهدهستی ڕاستهوه (گرتووته).
قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَىٰ غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَىٰ
( 18 )
موسا وتی: ئهوه گۆچانهکهمه، خۆمی بهسهردا دهدهم و (دهیماڵم بهدرهختدا) تا گهڵا بوهرێنم بۆ مهڕهکانم، چهند مهبهستێکی تریشم تێیدا ههیه.
قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَىٰ
( 19 )
خوا فهرمووی: ده فرێی بده ئهی موسا.
فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَىٰ
( 20 )
جا ههر که فرێی دا، یهکسهر بوو به مارێکی زیندوو، بهخێرایی دهجوڵایهوه.
قَالَ خُذْهَا وَلَا تَخَفْ ۖ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَىٰ
( 21 )
خوا فهرمووی: بیگره و مهترسه، وهک ئهوسای خۆی لێدهکهینهوه.
وَاضْمُمْ يَدَكَ إِلَىٰ جَنَاحِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ آيَةً أُخْرَىٰ
( 22 )
دهستیشت بخهره ژێر باڵتهوه، ئهو کاته بهڕهنگی سپی و درهوشاوهیی دێته دهرهوه، بێ ئهوهی عهیبدار ببێت، ئهوهش نیشانه و بهڵگهیهکی تره.
لِنُرِيَكَ مِنْ آيَاتِنَا الْكُبْرَى
( 23 )
(ئهم شتانه بۆ ئهوهیه) تا ههندێک له موعجیزه گهورهکانی خۆمانت نیشان بدهین.
اذْهَبْ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَىٰ
( 24 )
ده بچۆ بۆ لای فیرعهون چونکه بێگومان یاخی یه و له سنوور دهرچووه.
قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي
( 25 )
(موسا کهوته نزا کردن) وتی: پهروهردگارا سینه و دڵ و دهروونم ئاسووده و گوشاد بکه.
وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي
( 26 )
ئیش و کارو ههوڵ و کۆششم بۆ ئاسان بکه.
وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِي
( 27 )
گرێی زمانم بکهرهوه و زمانم گۆیا و پاراو بکه
يَفْقَهُوا قَوْلِي
( 28 )
تا له قسهو گوفتارو مهرامم تێنگهن.
وَاجْعَل لِّي وَزِيرًا مِّنْ أَهْلِي
( 29 )
له کهس و کاریشم هاوکار و یارمهتیدهرێکم بۆ بڕیاربده.
هَارُونَ أَخِي
( 30 )
(حهز دهکهم) هاروونی برام بێت،
اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي
( 31 )
خوایه پشتمی پێ بههێز بکه،
وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي
( 32 )
بیکه هاوبهش و یاریدهدهرم، لهگهیاندنی (پهیامهکهتدا).
كَيْ نُسَبِّحَكَ كَثِيرًا
( 33 )
تا تهسبیحات و ستایشی تۆ زۆر بکهین،
وَنَذْكُرَكَ كَثِيرًا
( 34 )
زۆر یادی تۆش بکهین و ناوی تۆ بهرین.
إِنَّكَ كُنتَ بِنَا بَصِيرًا
( 35 )
چونکه بهڕاستی تۆ ههمیشه بینای به حاڵی ئێمه، به ههڵس و کهوتی ئێمه، به ههموو شتێکی ئێمه.
قَالَ قَدْ أُوتِيتَ سُؤْلَكَ يَا مُوسَىٰ
( 36 )
(خوای گهورهش) فهرمووی: ئهی موسا ههموو داخوازیهکانت بهجێ یه و پهسهنده و ههموویانت پێدرا.
وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَيْكَ مَرَّةً أُخْرَىٰ
( 37 )
سوێند بهخوا بێگومان ئێمه جارێکی تریش منهتمان ناوهته سهر تۆو لای ڕهحمهتمان لێکردوویتهوه..
إِذْ أَوْحَيْنَا إِلَىٰ أُمِّكَ مَا يُوحَىٰ
( 38 )
کاتێک ئێمه ئهوهی پێوست بوو بهدایکت ڕابگهیهنرێت، پێمان گهیاند..
أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِّي وَعَدُوٌّ لَّهُ ۚ وَأَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِّنِّي وَلِتُصْنَعَ عَلَىٰ عَيْنِي
( 39 )
که بیخهره ناو تابوتێکی تایبهتهوه، ئینجا بیخهره دهریاوه، با دهریا بهرهو کهنار بیبات، تا سهرهنجام دوژمنهکهی من و دوژمنهکهی ئهو بیگرێتهوه، خۆشهویستیم ڕژاند بهسهرتدا، تا له ژێر چاودێری مندا گهوره ببیت.
إِذْ تَمْشِي أُخْتُكَ فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَىٰ مَن يَكْفُلُهُ ۖ فَرَجَعْنَاكَ إِلَىٰ أُمِّكَ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ ۚ وَقَتَلْتَ نَفْسًا فَنَجَّيْنَاكَ مِنَ الْغَمِّ وَفَتَنَّاكَ فُتُونًا ۚ فَلَبِثْتَ سِنِينَ فِي أَهْلِ مَدْيَنَ ثُمَّ جِئْتَ عَلَىٰ قَدَرٍ يَا مُوسَىٰ
( 40 )
(لهبیرت نهچێت) کاتێک خوشکهکهت دهڕۆیشت و چاودێری تۆی دهکرد، (له نزیکی کۆشکی فیرعهونهوه، بینی گیریان خواردووه به دهستهوه) وتی: باشه، ئایا کهسێکتان پێ بڵێم تا بۆتان بهخێو بکات، ئهوسا تۆمان گهڕاندهوه بۆ لای دایکت، تا چاوی ڕوون بێت و خهفهت نهخوات، (ئهوهبوو که گهوره بوویت بهههڵه) کهسێکت کوشت، ئنجا ئێمه ڕزگارمان کردیت له غهم و پهژاره، به جۆرهها شێوه تۆمان تاقی کردۆتهوه، ئیتر ئهوهبوو ساڵهها لهناو خهڵکی مهدینهدا مایتهوه، (بهشوانکاری ژیانی خۆتت برده سهر) ئینجا ئهی موسا لهکاتی دیاری کراودا هاتوویت (تا پهیامی ئێمه وهربگریت و ڕای بگهیهنیت)...
وَاصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي
( 41 )
(جا چاک بزانه) من تۆم دروست کردووه بۆ خۆم، (تا پهیامی من ڕابگهیهنیت).
اذْهَبْ أَنتَ وَأَخُوكَ بِآيَاتِي وَلَا تَنِيَا فِي ذِكْرِي
( 42 )
دهی بڕۆ خۆت و براکهت هاوڕێ لهگهڵ موعجیزهکانمدا، نهکهن لهگهیاندنی پهیامی مندا سستی و خاوی بکهن.
اذْهَبَا إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَىٰ
( 43 )
ههردووکتان بچن بۆ لای فیرعهون، چونکه بهڕاستی ئهو له سنوور دهرچووه و له مهرزی بهندایهتی ترازاوه..
فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ
( 44 )
ههردووکتان بهنهرمی و جوانی گفتوگۆی لهگهڵدا بکهن، بۆ ئهوهی یاداوهری وهربگرێت، یان ترسی (سزای ئێمه) له دهروونیدا جێ بگرێت.
قَالَا رَبَّنَا إِنَّنَا نَخَافُ أَن يَفْرُطَ عَلَيْنَا أَوْ أَن يَطْغَىٰ
( 45 )
موساو هاروون وتیان: پهروهردگارا؛ ئێمه بهڕاستی دهترسین پهلامارمان بدات و لهناومان بهرێت (پێش ئهوهی پهیامهکهتی پێ ڕابگهیهنین)، یان زیاتر سهرکهشیی بکات.
قَالَ لَا تَخَافَا ۖ إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَىٰ
( 46 )
خوای گهوره فهرمووی: مهترسن من بهڕاستی لهگهڵتاندام، دهبیسم و دهبینم (نایهڵم دهستدرێژی بکاته سهرتان).
فَأْتِيَاهُ فَقُولَا إِنَّا رَسُولَا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَا تُعَذِّبْهُمْ ۖ قَدْ جِئْنَاكَ بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكَ ۖ وَالسَّلَامُ عَلَىٰ مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَىٰ
( 47 )
ئینجا بچن بۆ لای و پێی بڵێن: ئێمه ههردووکامان لهلایهن پهروهردگاری تۆوه ڕهوانه کراوین، (باوهڕی پێ بهێنه) و نهوهی ئیسرائیلیش ئازاد بکه، با له گهڵماندا بن، سزاو ئازاریان مهده، بهڕاستی ئێمه، هاورێ لهگهڵ موعجیزهی تایبهتی له لایهن پهروهردگارتهوه ڕهوانهکراوین، سڵاویش لهسهر ئهو کهسانه بێت که شوێنی هیدایهت و ڕێبازی ڕاستهقینه کهوتوون.
إِنَّا قَدْ أُوحِيَ إِلَيْنَا أَنَّ الْعَذَابَ عَلَىٰ مَن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ
( 48 )
بێگومان ئێمه ئاگادارکراوین، که سزاو ئازارو بهڵا لهسهر ئهوانهیه که ڕاستیهکان به درۆ دهزانن و پشتی تێ دهکهن لێی یاخی دهبن.
قَالَ فَمَن رَّبُّكُمَا يَا مُوسَىٰ
( 49 )
فیرعهون به فیزهوه وتی: باسه ئهی موسا پهروهردگاری ئێوه کێیه؟!
قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَىٰ كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَىٰ
( 50 )
موسا وتی: پهروهردگارمان ئهو زاتهیه که ههموو شتێکی بهتایبهتی و ڕێکو پێکی دروست کردووه، پاشان ڕێنموویی کردووه، تا بهچاکی دهوری خۆی ببینێت و (له خزمهتی ئادهمیزادا بێت).
قَالَ فَمَا بَالُ الْقُرُونِ الْأُولَىٰ
( 51 )
فیرعهون وتی: ئهی ئهو ههموو خهڵکهی که لهوهو پێش تیاچوون، چیان لێهات و سهرهنجامیان چۆنه؟!
قَالَ عِلْمُهَا عِندَ رَبِّي فِي كِتَابٍ ۖ لَّا يَضِلُّ رَبِّي وَلَا يَنسَى
( 52 )
موسا وتی: زانیاری ئهوانه، لای پهروهردگارمهو له دۆسیهکانی (لوح المحفوظ) دا پارێزراوه، پهروهردگاری من، هیچی لێ ون نابێت، هیچ شتێکیش فهرامۆش ناکات.
الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَكَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلًا وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّن نَّبَاتٍ شَتَّىٰ
( 53 )
ئهو زاتهی که زهوی بۆ ئێوه بار هێناوه، وهکو لانکه و بێشکه (لهسهری دهحهوێنهوه)، ههروهها جۆرهها ڕێگهی (زهمینی و ئاسمانی و ههوایی) تیادا بۆ فهراههم هێناون، له ئاسمانیشهوه باران دادهبهزێنێت، که بههۆیهوه چاندهها جووت ڕووهکی پێ ڕواندووه.
كُلُوا وَارْعَوْا أَنْعَامَكُمْ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُولِي النُّهَىٰ
( 54 )
خهڵکینه بخۆن (لهو بهرههم و بهرهکهته)، ماڵاتهکانیشتان بلهوهڕێنن، بهڕاستی ئا لهو شتانهدا بهڵگهونیشانهی زۆر ههیه بۆ کهسانی ژیرو هۆشمهند.
مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَىٰ
( 55 )
ئێمه ئێوهمان ههر لهم زهویه دروست کردووه، (دوای ماوهیهک) دهتانخهینهوه ناوی، پاشان جارێکی تر دووباره لهو زهویه دهرتان دههێنینهوه (بۆ لێپرسینهوه و وهرگرتنی ئهو پاداشتهی که شایستهن).
وَلَقَدْ أَرَيْنَاهُ آيَاتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَىٰ
( 56 )
سوێند به خوا بهڕاستی ههرچی بهڵگه و موعجیزه ههبوو نیشانی فیرعهونماندا کهچی ههر ههمووی بهدرۆزانی و ئاماده نهبوو باوهڕ بهێنێت، بهڵکو ههر سهری باداو یاخی بوو.
قَالَ أَجِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِكَ يَا مُوسَىٰ
( 57 )
فیرعهون (به ناڕهزاییهوه) وتی: ئهی موسا هاتووی بۆ لامان، تا لهسهر زهوی خۆمان به دهرکردنمان بدهیت و ئاوارهمان بکهیت، بههۆی جادووگهریهکهتهوه؟!
فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِّثْلِهِ فَاجْعَلْ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ مَوْعِدًا لَّا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَلَا أَنتَ مَكَانًا سُوًى
( 58 )
کهواته سوێند بێت ئێمهش جادوویهکت بۆ دههێنین وهک ئهوهی خۆت، جا شوێن و کاتێک بۆ ئێمهو بۆ خۆت دابنێ، نه ئێمه سهرپێچی لێ بکهین نه تۆش، تا له یهک شوێن و کاتدا دهستبهکار ببین له شوێنێکی ڕێک و پێکدا.
قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَن يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى
( 59 )
موسا وتی: کاتی دیاریکراومان ڕۆژی ڕازاندنهوه بێت لهکاتی چێشتهنگاودا خهڵکی کۆبکرێتهوه.
فَتَوَلَّىٰ فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ كَيْدَهُ ثُمَّ أَتَىٰ
( 60 )
فیرعهون ئهو دانیشتنهی بهجێ هێشت و ههرچی فێڵ و تهڵهکهی ههبوو خستیهکارو پاشان (له کاتی دیاری کراودا) هات (به لهخۆبایی بوونهوه).
قَالَ لَهُم مُّوسَىٰ وَيْلَكُمْ لَا تَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَيُسْحِتَكُم بِعَذَابٍ ۖ وَقَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَىٰ
( 61 )
موسا به جادووگهرانی وت: هاوار له ئێوه، نهکهن درۆ به ناوی خواوه ههڵبهستن، (هاوهڵی بۆ بڕیار بدهن، باوهڕ به پێغهمبهران نهکهن) چونکه ئهو زاته بهتوانایه بهبهڵایهک ههمووتان لهناو ببات و بتانفهوتێنێت، چونکه بهڕاستی ئهو کهسهی کهشتی ناڕهوای ههڵبهستووه و پڕوپاگهندهی درۆی کردووه نائومێد و بێ هیواو ڕهنجهڕۆ بووه.
فَتَنَازَعُوا أَمْرَهُم بَيْنَهُمْ وَأَسَرُّوا النَّجْوَىٰ
( 62 )
(گوفتاری موسا کاری تێکردن) کهوتنه باس و خواس له نێوان خۆیاندا و بهنهێنی چپ و هوڕیان دهست پێ کرد.
قَالُوا إِنْ هَٰذَانِ لَسَاحِرَانِ يُرِيدَانِ أَن يُخْرِجَاكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِمَا وَيَذْهَبَا بِطَرِيقَتِكُمُ الْمُثْلَىٰ
( 63 )
(ههندێک له دارو دهستهی فیرعهون) وتیان به (جادووگهران) بهڕاستی ئهم دوانه، دوو جادووگهرن و دهیانهوێت، له وڵات و نیشتمانی خۆتان دهرتانپهڕێنن بههۆی جادووهکهیانهوه و ئهم ڕێگهو بهرنامه گرنگ و بهرزهی ئێوه لهناو بهرن...
فَأَجْمِعُوا كَيْدَكُمْ ثُمَّ ائْتُوا صَفًّا ۚ وَقَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلَىٰ
( 64 )
جا ههرچی تواناو دهسهڵات و جادوویهکتان ههیه بیخهنهکارو یهک پارچه و یهک دهست، دهستبهکار بن، بێگومان ئهوهی ئهمڕۆ دهیباتهوه سهرفرازو سهرکهتوو بههرهمهنده!!
قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِمَّا أَن تُلْقِيَ وَإِمَّا أَن نَّكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَلْقَىٰ
( 65 )
ئهوسا جادووگهران وتیان: ئهی موسا؛ یان تۆ دهستبهکاربه و (دار عهسای خۆت) فڕێ بده، یان ئێمه سهرهتا دهست پی دهکهین و فڕێی دهدهین؟
قَالَ بَلْ أَلْقُوا ۖ فَإِذَا حِبَالُهُمْ وَعِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِن سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَىٰ
( 66 )
موسا وتی: نهخێر؛ ئێوه له پێشدا دهست پێ بکهن، جا ههر دهستیان پێکرد پهت و گوریس و دارو چێوهکانیان وا دههێنرایه بهرچاوی بههۆی جادوویانهوه، بێگومان وهک مار بهخێرایی دهڕوات.
فَأَوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُّوسَىٰ
( 67 )
ئهوسا موسا ههستی کرد به ترسێک له دڵ و دهروونیدا.
قُلْنَا لَا تَخَفْ إِنَّكَ أَنتَ الْأَعْلَىٰ
( 68 )
(ئێمهش نیگامان بۆ کرد) وتمان: مهترسه و دڵنیابه چونکه بهڕاستی ههر تۆ بهرزو سهرکهتوویت.
وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا ۖ إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ ۖ وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُ حَيْثُ أَتَىٰ
( 69 )
ئهوهش لهدهستی ڕاستتدایه (واته عساکهت)فڕێی بده، ههرچی ئهوان کردوویانه دهیماشێتهوه و قووتی دهدات، چونکه بێگومان ئهوهی کردوویانه تهنها فێڵ و تهڵهکهی جادووگهره، جادووگهریش بۆ ههر کوێ بچێت و ههرچی بکات سهرکهتوو نابێت.
فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ هَارُونَ وَمُوسَىٰ
( 70 )
ئهوسا ئیتر جادووگهران، خران به ڕووداو سوژدهیان برد بۆ خوا (ڕاستییان بۆ دهرکهوت) وتیان: ئیتر ئێمه باوهڕێکی بهتینمان هێناوه بهپهروهردگاری هاروون و موسا.
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ ۖ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ ۖ فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ وَلَتَعْلَمُنَّ أَيُّنَا أَشَدُّ عَذَابًا وَأَبْقَىٰ
( 71 )
فیرعهون وتی: ئایا ئێوه ههر ئاوا باوهڕتان پێ هێنا پێش ئهوهی مۆڵهتتان بدهم و ڕازی بم؟ بهڕاستی دیاره موسا گهوره و مامۆستاتانه و ههر ئهو فێری جادووگهری کردوون، شهرت بێت دهست و قاچتان به پێچهوانهوه بقرتێنم و ههڵتانواسم بهقهدی دارخورمادا ئهوسا چاک دهزانن که کاممان (من، یان خوای موسا) سزامان توندو تیژو بهردهوامه!
قَالُوا لَن نُّؤْثِرَكَ عَلَىٰ مَا جَاءَنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالَّذِي فَطَرَنَا ۖ فَاقْضِ مَا أَنتَ قَاضٍ ۖ إِنَّمَا تَقْضِي هَٰذِهِ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
( 72 )
(جادووگهرانی تاوێک لهمهوبهر، بهباوهڕێکی بهتینهوه) وتیان: ههرگیز تازه باوی تۆ نادهین بهسهر ئهم بهڵگه و نیشانانهدا که بۆمان ههتووه سوێند بهو کهسهی که دروستی کردووین، چیت لهدهست دێت ئهنجامی بده و درێغی مهکه، بهڕاستی تۆ ههر دهتوانیت ژیانی ئهم دنیایهمان لێ زهوت بکهیت.
إِنَّا آمَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغْفِرَ لَنَا خَطَايَانَا وَمَا أَكْرَهْتَنَا عَلَيْهِ مِنَ السِّحْرِ ۗ وَاللَّهُ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ
( 73 )
ئێمه ئیتر بهڕاستی باوهڕمان هێناوه به پهروهردگارمان، تا له گوناههکانمان خۆش ببێت و لهو جادووگهریهش که به زۆر پێت کردین، ههمیشه خوای گهوره له ههموو کهس چاکتره و له ههموو کهس پایهدارترو بهردهوامتره.
إِنَّهُ مَن يَأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَىٰ
( 74 )
ئێمه دڵنیاین لهوهی، که ئهوهی به تاوان و گوناههوه بگهرێتهوه بۆ لای پهروهردگاری، بێگومان ئهوه دۆزهخ بۆی ئامادهیه که نهدهمرێت تیایدا (تا له سزا ڕزگاری ببێت) نه دهژی (به ئارامی و ئاسوودهیی).
وَمَن يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولَٰئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَىٰ
( 75 )
ئهو کهسهش به ئیمانهوه بگهرێتهوه بۆ لای و بهڕاستی کردهوه چاکهکانی ئهنجام دابێت، ئهوه بۆ ئهوانه پلهو پایهی بهرزو بڵند ئامادهیه...
جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ وَذَٰلِكَ جَزَاءُ مَن تَزَكَّىٰ
( 76 )
بهههشتی -عهدهنه- که باخهکهنی چڕو پڕه دهچنه ناوی، چهندهها ڕووبار بهژێر درهختهکانیدا دهڕوات، هاورێ لهگهڵ ژیانی ههمیشهیی و نهبڕاوهدا، ئهوهش پاداشتی کهسێکه دڵ و دهروون و ڕهوشتی خۆی خاوێن کردبێت.
وَلَقَدْ أَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقًا فِي الْبَحْرِ يَبَسًا لَّا تَخَافُ دَرَكًا وَلَا تَخْشَىٰ
( 77 )
(دوای تێپهڕ بوونی چهند ساڵیک) سوێند به خوا بهڕاستی نیگامان بۆ موسا کرد که شهوڕهوی بکه بهبهندهکانم و ڕێگهیهکی وشکیان له دهریادا بۆ دابین بکه و لهکاتێکدا ترسی ئهوهت نی یه که پێت بگهن و خهمی نوقم بوون تیاچوونیشت نی یه.
فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِيَهُم مِّنَ الْيَمِّ مَا غَشِيَهُمْ
( 78 )
ئهوسا فیرعهون به سهربازانیهوه شوێنیان کهوتن، کوتوپڕ لهناو ئاوهکهدا شهپۆلی دهریا دای بهسهریانداو ههموویانی داپۆشی بهچ داپۆشینێک!
وَأَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَمَا هَدَىٰ
( 79 )
فیرعهونیش قهوم و گهلهکهی خۆی گومرا کردو ڕێنموویی نهکردن.
يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ قَدْ أَنجَيْنَاكُم مِّنْ عَدُوِّكُمْ وَوَاعَدْنَاكُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَيْمَنَ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ
( 80 )
(پاشان خوا؛ ڕوو به نهوهی ئیسرائیل دهفهرموێت): ئهی نهوهی ئیسرائیل بێگومان ئێمه ئێوهمان له دهست دوژمنهکهتان ڕزگار کردو بهڵێنیشمان دانێ که لای ڕاستی کێوی طوردا (پهیمانتان لێ وهربگرین)، گهزۆ و شهلاقهشمان بۆ دابین کردن.
كُلُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي ۖ وَمَن يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَىٰ
( 81 )
بخۆن لهو ڕزق و ڕۆزیه پاک و چاکانهی که پێمان بهخشیوون و زیادڕهوی و گوناهکاری و فێڵ و تهڵهکهی تێدا مهکهن، بۆ ئهوهی خهشم و قینی من داتاننهگرێتهوه، بێگومان ئهوهی خهشم و قینی من دایبگرێت، ئهوه ئیتر کهوتووه و تیاچووه.
وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَىٰ
( 82 )
دڵنیاش بن بهڕاستی من زۆر لێخۆش بووم له کهسهی که تهوبه دهکات و باوهڕ دههێنێت و کاروکردهوهی چاکه دهکات، لهوهودوا (تا دوا ههناسهی ژیانی) بهردهوام دهبێت لهسهر ئهو ڕێبازه.
وَمَا أَعْجَلَكَ عَن قَوْمِكَ يَا مُوسَىٰ
( 83 )
(لهوهودوا موسا خۆی گهیانده کێوی طور، خوای گهوره لێی پرسی:) ئهی موسا بۆچی تۆ پهلهت کردو قهومهکهت بهجێ هێشت.
قَالَ هُمْ أُولَاءِ عَلَىٰ أَثَرِي وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَىٰ
( 84 )
موسا وتی: ئهوان لهسهر ڕێبازی من دهڕۆن، (بهڵام من ئارهزوومهندی گفتوگۆت بووم) بۆیه بهپهله هاتم تا تۆ ئهی پهروهردگارم لێم ڕازی بیت (فهرمانه پیرۆزهکانت وهربگرم).
قَالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِن بَعْدِكَ وَأَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُّ
( 85 )
پهروهرردگار فهرمووی: بێگومان ئێمه قهومهکهتمان له دوای هاتنی تۆ تاقیکردهوه (کهچی سهرکهتوو نهبوون، باوهڕ دامهزراو نهبوون) کابرای سامیری گومڕای کردن.
فَرَجَعَ مُوسَىٰ إِلَىٰ قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا ۚ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَمْ يَعِدْكُمْ رَبُّكُمْ وَعْدًا حَسَنًا ۚ أَفَطَالَ عَلَيْكُمُ الْعَهْدُ أَمْ أَرَدتُّمْ أَن يَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبٌ مِّن رَّبِّكُمْ فَأَخْلَفْتُم مَّوْعِدِي
( 86 )
پاشان موسا گهڕایهوه بۆ ناو قهومهکهی، بهتووڕهیی و داخ و خهفهتێکی زۆرهوه، وتی: ئهی قهومهکهم، مهگهر پهروهردگارتان بهڵێنی چاکی نهدابوونێ (که سهرفرازتان بکات له دنیاو قیامهتدا) ئایا ئهو بهڵێن و پهیمانه زۆری پێچووه؟ یاخود ویستتان خهشم و قین لهلایهن پهروهردگارتانهوه دابارێت بهسهرتاندا، بۆیه ئیتر ئهو بهڵێنهی دابووتان به من نهتان بردهسهر (که پابهندی یهکخواناسی بن؟!).
قَالُوا مَا أَخْلَفْنَا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنَا وَلَٰكِنَّا حُمِّلْنَا أَوْزَارًا مِّن زِينَةِ الْقَوْمِ فَقَذَفْنَاهَا فَكَذَٰلِكَ أَلْقَى السَّامِرِيُّ
( 87 )
خهڵکهکه وتیان: ئێمه سهرپێچی کردنمان له بهڵێنهکهی تۆ بهئارهزووی خۆمان نهبووه، حهزمان له سهرپێچی نهکردووه، بهڵام ئێمه زێرو زیوێکی زۆری - قبطی- یهکان درابوو بهسهرماندا، جا ئیتر فرێمانداو سامیریش بهو شێوهیه فرێیدا..
فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَدًا لَّهُ خُوَارٌ فَقَالُوا هَٰذَا إِلَٰهُكُمْ وَإِلَٰهُ مُوسَىٰ فَنَسِيَ
( 88 )
بهو زێرو زیوه پهیکهری گوێرهکهیهکی بۆ دروست کردن (جارجار) بۆڕهیهکی دهکرد، (سامیری و بێ دینهکان بێ شهرمانه) وتیان: ئهمه خوای ئێوه و خوای موسایه، ئهو له بیری چووه و (بهشوێنیدا دهگهرێت).
أَفَلَا يَرَوْنَ أَلَّا يَرْجِعُ إِلَيْهِمْ قَوْلًا وَلَا يَمْلِكُ لَهُمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا
( 89 )
جا ئایا ئهو نهفامانه نازانن ئهو گوێرهکهیه وهڵامی هیچ قسهیهکیان ناداتهوه؛ هیچ زهرهر، یان قازانجێکی بۆتان نیه؟!
وَلَقَدْ قَالَ لَهُمْ هَارُونُ مِن قَبْلُ يَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنتُم بِهِ ۖ وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَٰنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي
( 90 )
بێگومان پێشتریش هاروون پێی وتن: ئهی قهومی من؛ ئێوه بهم گوێرهکه زێرینه تووشی تاقیکردنهوهیهکی سهخت بوون و تیایدا دهرنهچوون، دڵنیابن که پهروهردگارتان خوایهکی میهرهبانه، شوێنی من بکهون و گوێڕایهڵی فهرمانی من بن.
قَالُوا لَن نَّبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّىٰ يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَىٰ
( 91 )
کهچی وتیان: ههرگیز وازی لێ ناهێنین و بهدهوریدا دێین و دهیپهرستین ههتا موسا خۆی دهگهرێتهوه!!
قَالَ يَا هَارُونُ مَا مَنَعَكَ إِذْ رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا
( 92 )
(موسا، که گهڕایهوه به توڕهییهوه) وتی: ئهی هاروون، چی وای لێ کردیت (بێ دهنگ بیت) و هیچ نهکهیت، کاتێک بینیتن ئاوا گومرا بوون؟
أَلَّا تَتَّبِعَنِ ۖ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي
( 93 )
چی وای لێ کردیت پهیڕهوی من نهکهیت؟! ئایا له فهرمانی من یاخی بوویت؟!
قَالَ يَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي ۖ إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي
( 94 )
هاروون وتی: کوڕی دایکم (بۆ ئهوهی سۆزی بجوڵێنێت) ڕیشم مهگره و قژم ڕامهکێشه، (من بۆیه زۆر لهسهری نهچووم) بێگومان ترسام دوایی پێم بڵێیت: تۆ جیاوازیت خسته ناو نهتهوهی ئیسرائیلهوه و گوێت بهقسهی من نهدا.
قَالَ فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ
( 95 )
(ئنجا موسا ڕووی کرده کابرای سامیری) وتی: ئهی سامیری، ئهوکاره خهتهرناکه چی یه که ئهنجامت داوه؟ (ئهم پیلان و تهڵهکه و فێله چی یه دروستت کردووه)؟!
قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَٰلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي
( 96 )
سامیری وتی: ئهوهی من بینیم، ئهوان نهیانبینی، من مشتێکم له شوێن پێی (ئهسپهکهی) جوبرهئیل ههڵگرت و فڕێمدایه ناو پهیکهرهکهوه، بهو شێوهیه نهفسی بهدکردارم ئهو کارهی پێکردم (یاخود دهگونجێت سامیری درۆ بکات، تا خۆی له خهشمی حهزرهتی موسا ڕزگار بکات و جادوویهکی ئهنجام دابێت).
قَالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَن تَقُولَ لَا مِسَاسَ ۖ وَإِنَّ لَكَ مَوْعِدًا لَّن تُخْلَفَهُ ۖ وَانظُرْ إِلَىٰ إِلَٰهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكِفًا ۖ لَّنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا
( 97 )
(موسا به سامیری) وت: دهبڕۆ تا ماوی له ژیاندا (ههر کهسێک نزیکت کهوتهوه دهبێت) بڵێیت: به هیچ شێوهیهک بهریهککهوتن نی یه (دیاره که دهست ههرکهسی بهربکهوتبێت تووشی ئازارێکی زۆر بووه)، دڵنیاش به که کاتێکی تریشت بۆ دیاری کراوه، که ههرگیز ناتوانیت لێی دهرباز ببیت، سهرنجی خواکهشت بده که بهدهوریدا دهسوڕایتهوه و دهتپهرست، دهبێت بیسوتێنین و ههلا ههلای بکهین و بیخهینه ناو دهریاوه.
إِنَّمَا إِلَٰهُكُمُ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ وَسِعَ كُلَّ شَيْءٍ عِلْمًا
( 98 )
خهڵکینه: ئێوه دڵنیابن که پهروهردگارتان تهنها زاتی (الله) یه، جگه لهو خوایهکی تر نیه، زانیاری و زانستی ئهو زاته ههموو شتێکی گرتۆتهوه.
كَذَٰلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنبَاءِ مَا قَدْ سَبَقَ ۚ وَقَدْ آتَيْنَاكَ مِن لَّدُنَّا ذِكْرًا
( 99 )
ئهی محمد (صلی الله علیه وسلم): ئێمه بێگومان ئا بهو شێوهیه ههندێک له بهسهرهاتی ئهوانهی ڕابروود بۆت دهگێرینهوه، دڵنیابه ئێمه لهلایهن خۆمانهوه قورئانمان پێ بهخشیوویت که یاداوهری بێت له ههموو ڕوویهکهوه.
مَّنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وِزْرًا
( 100 )
ئهوهی پشتی تێ کردبێت، ئهوه بێگومان له ڕۆژی قیامهتدا کۆڵیک گوناهـ ههڵدهگرێت.
خَالِدِينَ فِيهِ ۖ وَسَاءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حِمْلًا
( 101 )
(ئهو جۆره کهسانه) لهناو سزادا بۆ ههمیشه دهمێننهوه، ئای چهند خراپه ئهو کۆڵه قورسهی که له قیامهتدا بهکۆڵیانهوهیه.
يَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ ۚ وَنَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقًا
( 102 )
ڕۆژێک دێت فوو دهکرێت به - صور- دا، ئهو ڕۆژه تاوانباران چاویان کوێرهو شین ههڵگهڕاوه (دیمهنێکی ناشرین و سامناکیان ههیه).
يَتَخَافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا عَشْرًا
( 103 )
بهچپهو سرته بهیهک دهڵێن: تهنها ده شهو نهبێت؛ (له دنیادا یان له جیهانی بهرزهخدا) هیچی تریان پێچووه.
نَّحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا يَوْمًا
( 104 )
ئێمه چاک دهزانین سهرهنجام چی دهڵێن چونکه ژیرترین و وریاترینیان دهڵێت: تهنها ڕۆژێک نهبێت هیچی ترتان پێ نهچووه!!
وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ يَنسِفُهَا رَبِّي نَسْفًا
( 105 )
پرسیارت لێدهکهن دهربارهی کێوهکان (که له بهرپا بوونی قیامهتدا چیان بهسهر دێت)، ئهی محمد (صلی الله علیه وسلم) تۆ پێیان بڵێ: پهروهردگارم ههڵی دهتهکێنێت و وردو خاشی دهکات...
فَيَذَرُهَا قَاعًا صَفْصَفًا
( 106 )
جا پهرش و بڵاوی دهکاتهوه و دهیکاته زهویهکی پان و تهخت و بهرین وازی لێ دههێنێت و بهجێ دههێڵێت.
لَّا تَرَىٰ فِيهَا عِوَجًا وَلَا أَمْتًا
( 107 )
هیچ خوارو خێچی و بهرزی و نزمیهک لهسهر ڕووکاری نابینیت.
يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لَا عِوَجَ لَهُ ۖ وَخَشَعَتِ الْأَصْوَاتُ لِلرَّحْمَٰنِ فَلَا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْسًا
( 108 )
لهو ڕۆژهدا ههموو خهڵکی شوێنی جاڕدهری کۆکردنهوه دهکهون، هیچ سهرپێچی و لاریهک ناکرێت، ههموو دهنگهکان لهبهر پهروهردگاری میهرهبان نزمن و بههێواشی دهدوێن، تهنها چپه و سرتهیهکی کهم نهبێت هیچی تر نابیستیت.
يَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَٰنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلًا
( 109 )
لهو ڕۆژهدا تکاو شهفاعهت وهرناگیرێت و بێ سووده، مهگهر له کهسێک خوای میهرهبان مۆڵهتی بدات و ڕازی بێت بهوهی قسهی بۆ بکرێت و قسهی لێ وهربگرێت.
يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْمًا
( 110 )
خوا به ههموو ئهو شتانه دهزانێت (که له قیامهتدا) چاوهڕێیانهو به ههموو ئهو شتانهی (که له دنیادا) ئهنجامیان داوه و ئهو خهڵکه ههرگیز ناتوانن ئاگاداری زانست و زانیاری بێ سنووری ئهو زاته ببهن.
وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ ۖ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا
( 111 )
ههرچی ڕووخسارهکانه (له ڕۆژو قیامهتدا) ملکهج و فهرمانبهردارن، بۆ ئهو زاتهی کهههمیشه زیندووه و دهسهڵاتی بێ سنووری ههیه، بێگومان ئهوهی ستهمی کردووه، ڕهنج بهخهسارو نائومێدو بێ هیوایه.
وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا يَخَافُ ظُلْمًا وَلَا هَضْمًا
( 112 )
ئهوهش که کارو کردوهوه چاکهکان ئانجام دهدات و لهکاتێکدا ئیمانداریش بووبێت، ئهوه ئیتر ناترسێت لهوهی ستهمی لێ بکرێت یان مافی پێشێل بکرێت.
وَكَذَٰلِكَ أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا وَصَرَّفْنَا فِيهِ مِنَ الْوَعِيدِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْرًا
( 113 )
ئا بهو شێوهیه ئێمه قورئانێکی عهرهبی و پاراو و ڕهوانمان دابهزاندووه و جۆرهها ههڕهشهشمان تیادا باس کردووه، بۆ ئهوهی له خوا بترسن و یاخود ببێته هۆی ئهوهی که یاداوهریان تێدا بهدی بهێنێت.
فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ ۗ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَىٰ إِلَيْكَ وَحْيُهُ ۖ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا
( 114 )
خوای گهوره زۆر پایه بهرزو بڵنده و پاشای به حهق و ڕاستهقینهیه، (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم) نهکهیت له خوێندنی قورئاندا پهله بکهیت: له پێش ئهوهی وهحی و نیگای ئهو قورئانه تهواو ببێت بۆ لای تۆ (چونکه ئێمه نایهڵین فهرامۆشی بکهیت) نزا بکه و بشڵێ: پهروهردگارا، بهردهوام زانست و زانیاری زۆرترو زیاترم پێ ببهخشه.
وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَىٰ آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا
( 115 )
سوێند بهخوا بێگومان ئێمه پێشتر پهیمانمان له ئادهم وهرگرت (که نزیکی درهختی قهدهغه کراو نهکهوێت) کهچی بیری چوو، به مهرجێک نهمانبینی پێشتر بڕیاری کردنی ئهو سهرپێچییه بدات.
وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَىٰ
( 116 )
سهردهمێک بهفریشتهکانمان وت: سوژده بهرن بۆ ئادهم، ههموو سوژدهیان برد، جگه له ئیبلیس که سهرسهخت و یاخی بوو.
فَقُلْنَا يَا آدَمُ إِنَّ هَٰذَا عَدُوٌّ لَّكَ وَلِزَوْجِكَ فَلَا يُخْرِجَنَّكُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَىٰ
( 117 )
جا وتمان: ئهی ئادهم، بهڕاستی ئهم (ئیبلیسه) دوژمنی خۆت و هاوسهرهکهته، وریابن له بهههشت بهدهرکردنتان نهدات، به هۆیهوه تووشی ناخۆشی و نهگبهتی و دهربهدهری ببن.
إِنَّ لَكَ أَلَّا تَجُوعَ فِيهَا وَلَا تَعْرَىٰ
( 118 )
دڵنیاشبه تۆ له بهههشتدا نهبرسیت دهبێت نهرووت و ڕهجاڵ دهبیت و...
وَأَنَّكَ لَا تَظْمَأُ فِيهَا وَلَا تَضْحَىٰ
( 119 )
نهتینووشت دهبێت و نهگهرماش زۆرت بۆ دههێنێت.
فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَىٰ شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَّا يَبْلَىٰ
( 120 )
جا شهیتان گومانی خسته دڵیهوه و پێی وت: ئهی ئادهم پێت بڵێم و نیشانت بدهم درهختی نهمری و موڵک و داراییهک که بهسهرناچێت کامهیه؟!!
فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ ۚ وَعَصَىٰ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَىٰ
( 121 )
(شهیتان ههر کۆڵی نهدا تا فریوی دان) ههردووکیان له بهروبوومی درهختهکهیان خوارد (ئیتر جل و بهرگ و پۆشاکیان داماڵرا)، عهیب و عاریان دهرکهوت، بهپهله ههوڵیاندا بهگهڵای درهختهکانی بهههشت (خۆیان داپۆشن) ئابهو شێوهیه ئادهم یاخی بوو له پهروهردگاری و فریوی خواردو ڕێگای لێ تێکچوو، پاشان پهروهردگاری ههڵی بژارد و (کردی به پێغهمبهر) تهوبهی لێ وهرگرت و هیدایهت و ڕێنموویی کرد.
ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَيْهِ وَهَدَىٰ
( 122 )
پاشان پهروهردگاری ههڵیبژارد بۆ پێغهمبهرێتی و لهخۆی نزیک خستهوهو تهوبهشی لێ وهرگرت و شارهزا و ڕێنمایی کرد، بۆ پارانهوهو داوا کردنی لێخۆشبوون.
قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا ۖ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَىٰ
( 123 )
(ئهوسا خوای گهوره فهرمانیدا) وتی: ئیتر ههردووکتان له بهههشت دابهزن بهگشتی، ههندێکتان دهبنه دوژمنی ههندێکتان، جا ئهگهر هیدایهت و ڕێنموویی من بۆ ئێوه هات، ئهوهی شوێنی بهرنامهکهم بکهوێت، نهگومڕا دهبێت، نه ناخۆشی و ناڕهحهتی و ناسۆر دێته ڕێی.
وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ
( 124 )
ئهوهیش ڕوو وهربگێرێت له بهرنامه و یادی من پشتی تێ بکات، بێگومان بۆ ئهو جۆره کهسانه ژیانێکی ترش و تاڵ و ناخۆش پێش دێت، له ڕۆژی قیامهتیشدا بهکوێری حهشری دهکهین..
قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَىٰ وَقَدْ كُنتُ بَصِيرًا
( 125 )
ئهو جۆره کهسه دهڵێت: ئهی پهروهردگار بۆ بهکوێری حهشرت کردم خۆ من کاتی خۆی چاوساغ و بینا بووم.
قَالَ كَذَٰلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا ۖ وَكَذَٰلِكَ الْيَوْمَ تُنسَىٰ
( 126 )
(له وهڵامدا خوا) دهفهرموێت: تۆ ئا بهو شێوهیه بوویت (کوێت بوویت له ئاستی) ئایهت و بهڵگهکانی ئێمهدا کاتێک پێت ڕادهگهیهنرا، ئێمهش ئهمڕۆ ئاوا مامهڵهی کهسێکی لهبیر کراوت لهگاڵدا دهکهین (له سزاو ئازاردا دههێڵرێیتهوه).
وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِن بِآيَاتِ رَبِّهِ ۚ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَأَبْقَىٰ
( 127 )
ئا بهو شێوهیه، تۆڵه دهکهینهوه لهو کهسهی که له سنوور دهترازێت و باوهڕ بهئایهت و فهرمانهکانی پهروهردگاری ناهێنێت، بێگومان سزای قیامهت زۆر سهخت ترو بهردهوامتره (له سزای دنیا).
أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُولِي النُّهَىٰ
( 128 )
ئایا بۆیان ڕوون نهبۆتهوه که چهندهها نهوهمان پێش ئهمان لهناو بردووه، بهناو شوێنهوارو ماڵ و حاڵیاندا هاتوچۆ دهکهن، بهڕاستی ئا لهو بهسهرهاتانهدا بهڵگه و نیشانهی زۆر ههیه بۆ خاوهن بیرو هۆشمهندهکان.
وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَكَانَ لِزَامًا وَأَجَلٌ مُّسَمًّى
( 129 )
خۆ ئهگهر بڕیارێک لهلایهن پهروهردگارتهوه پێش نهکهوتایهو مۆڵهتی دیاریکراویش نهبوایه، ئهوه لهناو بردنی خوانهناسان شتێکی ئهنجامدار دهبوو.
فَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا ۖ وَمِنْ آنَاءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَىٰ
( 130 )
کهواته ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار خۆڕاگر به بهرامبهر ئهو گوفتاره نابهجێیانهیان که دهیڵێن و تهسبیحات و ستایش و سوپاسی پهروهردگارت بکه، پێش ههڵهاتنی خۆرو پێش ئاوابوونی، له ههندێک کاتهکانی شهودا ههر تهسبیحات و ستایشی بکه، له بهشه جیا جیاکانی ڕۆژیشدا ههر تهسبیحات و ستایشی بکه، بۆ ئهوهی له ڕهزامهندی پهروهردگار بههرهماند ببیت.
وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ ۚ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ
( 131 )
(ئهی ئیماندار) تۆ چاوهکانت مهبڕه ئهو نازو نیعمهتهی که ههندێک خهڵکمان لێ بههرهوهر کردووه، که زینهت و ڕازاوهی ژیانی دنیایه، بۆ ئهوهی لهو نازو نیعمهته تاقیانبکهینهوه، بێگومان ڕزق و ڕۆزی پهروهردگارت (له بهههشتدا) چاکترو بهردهوامتره.
وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا ۖ لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا ۖ نَّحْنُ نَرْزُقُكَ ۗ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَىٰ
( 132 )
(ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) فهرمان بده به ههموو تاکهکانی خێزانت، تا نوێژهکهیان (بهچاکی ئهنجام بدهن، چونکه خۆراکی ڕۆحه) و بهردهوام و کۆڵنهدهر و خۆڕاگربه لهسهری، ئێمه بێگومان داوای ڕزق و ڕۆزی له تۆ ناکهین، بهڵکو ئێمه ڕزق و ڕۆزی به تۆ دهبهخشین، سهرهنجامی چاک ههر بۆ خواناسی و دینداریه.
وَقَالُوا لَوْلَا يَأْتِينَا بِآيَةٍ مِّن رَّبِّهِ ۚ أَوَلَمْ تَأْتِهِم بَيِّنَةُ مَا فِي الصُّحُفِ الْأُولَىٰ
( 133 )
(کافرهکانی مهککه) وتیان: باشه، ئهوه بۆ لهلایهن پهروهردگاریهوه مهعجیزهیهکی بۆ ئێمه نههێناو (نیشانی نهداین)، مهگهر باسی (ئهو مهعجیزانه) له کتێبه پێشووهکاندا ڕوون نهکراوهتهوه؟ (کاتی خۆی نیشانی قهومه پێشووهکانمان داوه بهڵام خۆ باوهڕیان نههێناوه، بۆ ئامانیشی پێش بهێنین ههر باوهڕ ناهێنن).
وَلَوْ أَنَّا أَهْلَكْنَاهُم بِعَذَابٍ مِّن قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْلَا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ مِن قَبْلِ أَن نَّذِلَّ وَنَخْزَىٰ
( 134 )
خۆ ئهگهر بهڕاستی ئێمهش پێش ناردنی قورئان و پێغهمبهر لهناومان ببردنایه، ئهوه دهیانوت: پهروهردگارا، بۆچی پێغهمبهرێکت بۆ ڕهوانه نهکردین، تا شوێنی بهرنامه و ئایهتهکانی تۆ بکهوین پێش ئهوهی زهلیل و ڕیسوا ببین.
قُلْ كُلٌّ مُّتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا ۖ فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَىٰ
( 135 )
(ئهی پێغهمبهر(صلی الله علیه وسلم) به دوژمنانی دین) بڵێ: ههموولایهک چاوهڕوانن، ده ئێوهش چاوهڕێ بن له ئایندهدا دهزانن که کێ خاوهنی بهرنامه و ڕێبازی ڕاست و دروسته و کێش ڕێبازی هیدایهتی گرتۆته بهر.